LJEPOTE PAPRACE

Papraća u širem smislu obuhvata niz zaselaka smještenih na sjeveroistočnim obroncima planine Borogova i u dolini rječice Papraće, između Bijele zemlje i područja Kamenice, koja dijeli Gornju Spreču od Podrinja, i visa Rudnika, prema Capardama. To su zaseoci Papraća (Odžaci), Velika njiva, Zidonje, Džanojevići, kao i Bašići i Vidakovići (koji se ponegdje zovu i Borogovo ili Naborogovo). Pravom Papraćom smatra se samo naselje oko izvora istoimene rječice, sastoji se od zaseoka Odžaci neposredno iznad njega, i nekoliko društvenih objekata, manastira i kuća ispod izvora Papraće, lijevog izvorišnog kraka rijeke Spreče.

Kada se govori o rijeci Spreči i njenom izvorištu, i danas postoje određene dileme o tome koji je pravi odnosno glavni izvor ove rijeke: da li je on ispod Snagova kako se obično smatra ili je u Papraći, iz pečine Megare ispod Borogova, kako neki istoričari navode.

Naselje se pominje već u prvim osmanskim popisima u XVI vijeku, u popisima vlaškog stanovništva u okviru nahije Birče (Birač). U opširnom popisu Bosanskog sandžaka iz 1604. godine navedeno je selo Papratina, u okviru nahije Birče, sa 20 kuća i popisanim stanovništvom, među kojima se pominju i kaluđeri, ali i muslimansko stanovništvo. U historijskim izvorima manastir Papraća se prvi put pominje polovinom 16. vijeka, tačnije u popisu oko 1540. godine kao crkva, a 1547. godine kao manastir. Sam manastir je dosta stradao u Austrijsko-turskom ratu 1717  – 1718. godine, kada su vođene velike borbe sa Austrijancima, naročito oko Zvornika i u njegovoj okolini. Obnovljen je vjerovatno 1853. godine, dozvolom  osmanskih vlasti, dok je osvećenje izvršeno 1869. godine. U periodu osmanske vlasti i kasnije manastir je bio centar okupljanja hrišćanskog stanovništva šireg područja.

Dolaskom austrougarske vlasti Papraća kao značajno naselje ima status opštine, kojoj pripadaju naselja Papraća, Borogovo (tačnije današnji Vidakovići), Džanojevići, Korjen, Matkovac, Velika njiva, Zidonje i Vilićevići, odnosno cijela kotlina rječice Papraće, od Bijele zemlje pa sve do ušća Papraće, odnosno njenog spajanja sa drugom sastavnicom Spreče koja dolazi ispod Snagova.

U centru naselja tad je uspostavljena i oružnička postaja.

Prema prvom austrougarskom popisu iz 1879. godine nalazilo se u okviru opštine odnosno džemata Papraća, kotar Vlasenica, a rezultati popisa stanovništva za samo mjesto su: ukupno 84 stanovnika (69 muslimanske i 15 pravoslavne vjere) i 13 kuća. U sastav opštine Papraća po navedenom popisu ulazila su mjesta: Borogovo (misli se na Vidakoviće), Džanojevići (Čanojevići), Korjen, Matkovac, Papraća, Velika Njiva, Viličevići i Zidonje.

Prema rezultatima narednog austrougarskog popisa od 1. maja 1885. godine mjesto je navedeno pod nazivom Papraća, u opštini Papraća, i imalo je 16 kuća i 86 stanovnika, od čega 66 muslimanske, 17 pravoslavne  i 3 rimokatoličke vjere. Prema statusu bila su 22 begova, ostalo težaci i  kmetovi i 1 sveštenik. Po ovom popisu bilo i 6 austrougarskih državljana, najvjerovatnije u policiji i nekim drugim službama. U ostalim selima oko Papraće (Vidakovići, Bašići, Džanojevići, Jasikovci, Velika njiva, Korjen i Zidonje) cjelokupno stanovništvo po statusu je spadalo u kmetove.

Popisom od 22. aprila 1895. godine mjesto je navedeno pod nazivom Papraća, sa  20 kuća i 123 stanovnika, od čega 109 muslimanske, 12 stanovnika pravoslavne i 2 stanovnika rimo-katoličke vjere.

Prilikom posljednjeg austrougarskog popisa stanovništva od 10. oktobra 1910 godine stanovništvo Papraće popisano je po vjerskoj pripadnosti, ali tako da su Odžaci izdvojeni kao posebno naselje, sa 28 kuća i 149 stanovnika muslimanske vjere, dok je ostatak Papraće, tačnije 5 kuća  sa 19 stanovnika pravoslavne vjere svrstan u mjesto Papraća.

Navedeno je  da u mjestu postoji policijska stanica (oružnička postaja), crkva i mekteb. Mjesto se nalazilo u sastavu istoimene opštine, u koju su osim samog mjesta Papraća ulazila naselja: Borogovo sa zaseocima Vidakovići i Bašići, Džanojevići (Džanovići) sa zaseokom Jasikovac, Korjen, Matkovac (sa zaseocima Matkovac srpski, Mrčevac i Mrčevac turski), Velika njiva, Zidonje i Viličevići.

Kao mjesta u okviru opština Papraća navedena su još: Džanojevići, Korijen, Naborogovo, Velika njiva, Zidonje,  Vilićevići i Matkovac.

Rezultati popisa iz 1991. godine za šire područje Papraće su: Ašćerići su imali 226 stanovnika, od toga 225 Srba i 1 ostali; Džanojevići  351 stanovnika, od toga 61 Musliman (Bošnjak), 288 Srba i 2 ostali; Papraća 286 stanovnika, od toga 235 Muslimana (Bošnjaka), 45 Srba, 4 Jugoslovena i 2 ostali; Velika Njiva 512 stanovnika, od toga 508 Srba, 2 Jugoslovena i 2 ostali; i Vidakovići Vrela sa 123 stanovnika, od toga 122 Srba i 1 ostali.

Bošnjački rodovi u Papraći su Ferhatbegovići, Rašidagići, Kuduzovići, Salihovići i Hasanovići.

Ferhatbegovići, kao dominantni rod među muslimanskim stanovništvom Papraće, na određeni način obilježili su posljednjih nešto više od tri stotine godina ovog područja. Doselili su u Papraću iz Budima, odmah poslije Bečkog rata (1683 – 1688), kada su Osmanlije izgubile Mađarsku, a muslimansko stanovništvo, mahom porijeklom iz Bosne, bilo prisiljeno vratiti se u Bosnu.  Među Ferhatbegovićima je sačuvano predanje o pretku Ferhatbegu, koji se doselio iz Budima i dobio od osmanskih vlasti zemlju za dva sata hoda iznad i dva sata hoda ispod Papraće.

Hrišćanske porodice u Papraći, odnosno zaseocima oko Papraće su Ašćerići, Bašići, Bobari, Božići, Kazanovići, Pavlovići, Todorovići, Bjelakovići, Bunijevci, Čabrići, Grabovice, Krnjići, Pelemiši, Savići, Šušići, Ivanovići, Jakšići, Vidakovići, Lazići, Pekići, Đačići, Petrovići, Šivčići, Đokići, Đurići, Gužvići, Maksimovići, Maletići, Tešanovići, Trišići …